Зараджэнне і станаўленне навуковай школы па беларускай мове і мовазнаўстве звязана з пачаткам актыўнай дзейнасці Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, у якім беларуская мова (нароўні з яўрэйскай, польскай і рускай) стала вядучым сродкам камунікацыі і асновай выкладання большасці навучальных дысцыплін. У першым навучальным годзе на этнолага-лінгвістычным аддзяленні ўсе дысцыпліны беларускага мовазнаўства выкладаў толькі адзін спецыяліст – вядомы грамадскі дзеяч і навуковец Я. Лёсік, які чытаў лекцыі па такіх раздзелах беларусазнаўства, як беларускі народ і яго мова, гісторыя беларускага пісьменства, беларуская літаратурная мова, элементарныя асновы беларускага правапісу. У гэты час да працы па стварэнні першых падручнікаў і навучальных дапаможнікаў для студэнтаў былі прыцягнутыя многія супрацоўнікі Інбелкульта, якія адначасова працавалі і ў БДУ – С. Некрашэвіч, П. Бузук, А. Багдановіч, І. Воўк-Левановіч, Л. Цвяткоў. Такое выкарыстанне навуковых кадраў садзейнічала развіццю ва ўніверсітэце мовазнаўчых даследаванняў і павышэнню якасці выкладання лінгвістычных дысцыплін. Менавіта ў першыя гады дзейнасці БДУ і Інбелкульта пачынаюць вылучацца і прыярытэтныя напрамкі развіцця беларускага мовазнаўства, якія на многія дзесяцігоддзі прадвызначылі спектр лінгвістычных пошукаў ва ўніверсітэце.
У гісторыі станаўлення і развіцця ўніверсітэцкай навуковай школы па беларускай мове і мовазнаўстве вылучаюцца два самастойныя напрамкі: даследаванне гісторыі і сучаснай літаратурнай мовы і непасрэдна гісторыя беларускага мовазнаўства.
Гісторыя беларускай мовы. Асновай для вывучэння гістарычных працэсаў у беларускай мове паслужылі навуковыя працы ў першую чаргу акадэміка Я. Ф. Карскага, які адным з першых вызначыў найбольш значныя асаблівасці беларускай мовы, ацаніў яе самастойнасць і самадастатковасць. Таму ўніверсітэцкія лінгвісты ў першай палове XX ст. працягнулі як даследаванне розных этапаў і структурных разнавіднасцей мовы старабеларускай пісьменнасці, так і сталі вывучаць практычныя пытанні функцыянавання беларускай мовы як адной з дзяржаўных моў на тэрыторыі Беларусі: станаўленне арфаграфічных нормаў і на гэтай аснове выданне нарматыўных граматык, даследаванне крыніц і крытэрыяў папаўнення лексічнага складу, распрацоўка навуковай тэрміналогіі з улікам нацыянальных асаблівасцей мовы і інш.
Гісторыя беларускага мовазнаўства. Станаўленне гісторыі беларускага мовазнаўства як асобнага навуковага кірунку ў БДУ адбывалася ў другой палове XX ст. і было звязана з падрыхтоўкай бібліяграфічных даведнікаў па беларускай мове.
Навуковая школа па беларускай мове і мовазнаўстве працягвае папаўняцца працамі новых пакаленняў даследчыкаў мовы беларускага народа, у якіх акцэнтуецца ўвага на праблемах далейшага функцыянавання беларускай мовы ва ўмовах дзяржаўнага двухмоўя, вывучэнні самых разнастайных структурных узроўняў беларускай мовы, стварэнні універсальных манаграфічных і вучэбна-метадычных работ па актуальных напрамках мовазнаўства, што дазволіць у будучыні ўзбагаціць беларускую лінгвістыку новымі тэарэтычнымі і практычнымі дасягненнямі.
Мікалай Рыгоравіч Прыгодзіч – загадчык кафедры беларускага мовазнаўства, доктар філалагічных навук, прафесар
Больш падрабязна тут